Chính quyền Tổng thống Donald Trump trước đó cho rằng biện pháp áp thuế lên hơn 200 tỉ USD hàng hóa của Trung Quốc là phù hợp vì Bắc Kinh có hành vi “đánh cắp tài sản trí tuệ” và ép các công ty Mỹ “chuyển giao công nghệ” để được tiếp cận thị trường đông dân nhất thế giới này.
Vì thế, không gì lạ khi Washington phản ứng giận dữ trước phán quyết trên, được một hội đồng gồm 3 thành viên của WTO đưa ra hôm 15-9. Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo Washington sẽ phải làm điều gì đó với WTO dù không nói rõ. Tuy nhiên, theo Reuters, phán quyết trên có thể thúc đẩy ông chủ Nhà Trắng đi đến quyết định rút Mỹ khỏi WTO hoặc tăng cường kêu gọi cải cách tổ chức thương mại 25 năm tuổi này.
Container hàng hóa tại một cảng ở TP Thâm Quyến – Trung Quốc Ảnh: Reuters
Trong khi đó, đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer chỉ trích WTO hoàn toàn không đủ khả năng ngăn được các hành vi công nghệ có hại của Trung Quốc, đồng thời cam kết chính quyền ông Trump sẽ không để Trung Quốc dựa vào WTO để lợi dụng công nhân, doanh nghiệp, nông dân và chủ trang trại Mỹ. Ở chiều ngược lại, Bộ Thương mại Trung Quốc thúc giục Washington tôn trọng các quy định và phán quyết của WTO.
Phán quyết trên sẽ không có tác động tức thì đến đòn thuế quan của Mỹ nhằm vào Trung Quốc. Thay vào đó, nó chỉ là sự khởi đầu của một tiến trình pháp lý có thể kéo dài nhiều năm. Tuy nhiên, Reuters chỉ ra thực tế rằng Washington đã ngăn chặn việc bổ nhiệm thẩm phán mới của cơ quan phúc thẩm WTO, khiến cơ quan này không có số thành viên tối thiểu cần thiết để xem xét đơn kháng cáo. Vì thế, việc thực thi phán quyết có thể đối mặt tình trạng bế tắc pháp lý nếu Mỹ kháng cáo.
Trong trường hợp cơ quan trên có đủ người và phán quyết được giữ nguyên, theo báo The New York Times, WTO có thể cho phép Trung Quốc trả đũa nếu Mỹ không thay đổi chính sách hoặc hai bên không nhất trí được về hình thức bồi thường nào. Với kịch bản Washington không kháng cáo, Bắc Kinh có thể yêu cầu WTO cho phép áp đặt thuế quan lên Washington để bù đắp phần nào thiệt hại từ hành động của Mỹ.
Tuy nhiên, chuyên gia Chad P. Brown của Viện Kinh tế học quốc tế Peterson (Mỹ) không tin lắm vào khả năng Trung Quốc tìm kiếm sự trả đũa bởi nước này đã áp thuế đáp trả Mỹ kể từ tháng 7-2018. Thậm chí, theo ông Brown, hành động này của Bắc Kinh có lẽ cũng đã vi phạm các quy định thương mại toàn cầu bởi nó chưa được WTO cho phép.