Một báo cáo mới của Tổ chức Quốc phòng Dân chủ (FDD) tiết lộ 15 nhóm dân quân ủng hộ Iran trên khắp Trung Đông có “mối quan hệ gần gũi” với Tehran và đang hoạt động như một “nhân tố tăng cường” cho Iran để chống lại Israel và Hoa Kỳ.
Báo cáo lưu ý rằng trong khi sự hỗ trợ của Iran đối với Hezbollah, Hamas và Jihad Hồi giáo Palestine được biết đến rộng rãi, ít người biết Iran đã triển khai dài hạn dự án xây dựng và chi phối 15 nhóm dân quân ở Iraq, Syria, Yemen, Bahrain và Ả Rập Xê Út.
Bill Roggio, học giả cao cấp tại FDD và là đồng tác giả báo cáo, trong một cuộc phỏng vấn với Digital cảnh báo rằng việc Iran xây dựng các nhóm dân quân này “tạo sự mơ hồ” và cho phép Iran có “sự phủ nhận hợp lý”.
Tuy nhiên, Roggio nói rằng “thật không may, nhiều chính trị gia Mỹ tin vào điều đó.”
Báo cáo được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Biden bị chỉ trích vì thỏa thuận với Iran, bao gồm việc trao đổi tù nhân trị giá 6 tỷ USD dường như bị dừng lại sau khi khủng bố Hamas tấn công Israel vào ngày 7/10 và giết chết hơn 1.400 người Israel.
Báo cáo cho biết các nhóm như Tổ chức Badr đã phục vụ như đại lý của Iran kể từ cuộc chiến Iran-Iraq vào những năm 1980. Sau cuộc xâm lược Iraq của Mỹ vào năm 2003, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran – Lực lượng Quds (IRGC-QF) mở rộng dự án xây dựng lực lượng dân quân khi họ chi phối Quân đoàn Mahdi, một lực lượng dân quân Shiite do Muqtada al-Sadr, con trai của một nhà lãnh đạo tôn giáo Shiite ảnh hưởng, lãnh đạo.
IRGC, với sự hỗ trợ của Hezbollah, thành lập một số lực lượng dân quân mới, chẳng hạn như Asa’ib Ahl al-Haq và Lữ đoàn Hezbollah, là những nhóm ly khai từ Quân đoàn Mahdi và do các chỉ huy cấp cao trong Quân đoàn Mahdi lãnh đạo, theo báo cáo.
“Mối quan hệ giữa các lực lượng dân quân này với IRGC là rất gần gũi. Chính phủ Mỹ mô tả chỉ huy của Lữ đoàn Hezbollah, Abu Mahdi al Muhandis, là sĩ quan của Lực lượng Quds,” theo báo cáo.
“Các chỉ huy lực lượng dân quân khác đã tuyên thệ sẽ tuân theo mệnh lệnh của Lãnh tụ Tối cao Iran một cách vô điều kiện. IRGC vũ trang, huấn luyện và tài trợ cho các lực lượng dân quân này, cũng như cung cấp nơi trú ẩn an toàn trên lãnh thổ Iran,” báo cáo tiếp tục.
“Trong thời gian quân đội Mỹ hiện diện ở Iraq, từ năm 2003 đến 2011, hơn 600 binh sĩ Mỹ đã bị các lực lượng dân quân ủng hộ Iran giết chết trong các cuộc tấn công phức tạp, mai phục và tấn công bằng IED và EFP,” báo cáo cho biết.
Nhóm dân quân Asa’ib Ahl al-Haq chịu trách nhiệm bắt cóc và hành quyết sáu binh sĩ Mỹ trong cuộc tấn công năm 2006 vào tỉnh Karbala.
Cũng trong số 15 “đại lý” mà Iran đã chi phối hoặc thành lập ở Yemen và Bahrain là Ansar Allah – thường được biết đến với cái tên Houthis. Houthis là một lực lượng dân quân mạnh ở Yemen kiểm soát phần lớn phía Bắc đất nước, bao gồm thủ đô Sana’a.
Khẩu hiệu chính thức của Houthis là “Chúa là vĩ đại, cái chết cho Mỹ, cái chết cho Israel, lời nguyền cho người Do Thái và chiến thắng cho Hồi giáo”.
Theo báo cáo của FDD, Houthis là nhóm dân quân duy nhất ủng hộ Iran có kho vũ khí tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo tầm trung có thể nhắm mục tiêu Israel. Vào giữa tháng 10 năm 2023, Houthis đã bắn một số tên lửa vào Israel, buộc một khu trục hạm Mỹ phải bắn hạ chúng.
“Năm 2014, khi Nhà nước Hồi giáo chiếm kiểm soát một phần lớn phía Bắc, Trung và Tây Iraq cũng như Syria, Iran mở rộng dự án xây dựng lực lượng dân quân. Một số nhóm dân quân mới được thành lập và một số nhóm như Kata’ib Sayyid al-Shuhada, Lữ đoàn Imam Ali và Harakat Hezbollah al Nujaba là những nhóm ly khai từ Asa’ib Ahl al-Haq và Lữ đoàn Hezbollah, do các chỉ huy chủ chốt trong các nhóm trước lãnh đạo,” theo báo cáo.
“Quân đoàn Mahdi của Sadr biến thành Lữ đoàn Ngày Hứa hẹn và Lữ đoàn Hòa bình, trong khi nhóm mới như Saraya al-Khorasani được thành lập bởi một sĩ quan IRGC,” báo cáo cho biết.
“Qua hai thập kỷ, các lực lượng dân quân này đã trở nên kinh nghiệm và quen chiến đấu trong khi chiến đấu chống lại quân đội Mỹ, cựu al-Qaeda ở Iraq, Nhà nước Hồi giáo và các nhóm nổi dậy Syria,” báo cáo tiếp tục.
Roggio nói rằng “gốc rễ” của vấn đề mà Mỹ đối mặt ở Trung Đông là “chế độ Iran có thù địch với Mỹ”.
“Khi chúng tôi giải ngân tiền cho Iran, sau đó Iran lại chỉ đạo các lực lượng dân quân tấn công chúng tôi, điều đó gây nhiều nhầm lẫn. Rất khó khăn cho Mỹ chiến đấu trong các cuộc chiến này, bởi vì chúng tôi không đi đến gốc rễ vấn đề. Và gốc rễ vấn đề là chế độ Iran có thù địch với Mỹ, và cho đến khi chúng tôi bắt đầu nghe thấy điều đó từ chính quyền, sẽ tiếp tục có sự nhầm lẫn,” Roggio nói.
“Công chúng Mỹ không hiểu những loại chiến tranh này bởi vì chính phủ Mỹ sẵn sàng làm những điều như đàm phán một thỏa thuận hạt nhân với Iran để đối xử với Iran như một đối tác có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế,” ông nói thêm.