TOKYO (AP) — Cái gì liên quan đến cá koi và mối quan hệ căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc? Mối quan hệ xấu đi giữa hai đối thủ châu Á Nhật Bản và Trung Quốc giờ dường như bị mắc kẹt trên vẻ đẹp thanh bình trong các spa, bảo tàng và vườn. Cuộc tranh cãi trơn tru giữa hai nền kinh tế lớn nhất châu Á thêm vào cuộc cãi vã của họ về việc Nhật Bản thả nước biển xử lý nhưng vẫn còn phóng xạ từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima bị sóng thần tấn công ra biển.
Đây là những điều cần biết về cá koi và vai trò của chúng trong cuộc tranh cãi:
CÁ KOI LÀ GÌ?
Cá koi là những con cá chép có màu sắc đẹp và đắt tiền chính thức gọi là nishikigoi ở Nhật Bản. Cá, được coi là “viên ngọc sống”, tượng trưng cho may mắn trong cuộc sống và kinh doanh. Chúng thường là đồ trang trí cho hồ cá của gia đình giàu có và ảnh hưởng ở Nhật Bản. Những năm gần đây, cá koi trở nên rất phổ biến ở châu Á, với xuất khẩu cá koi của Nhật Bản tăng gấp đôi trong thập kỷ qua lên 6,3 tỷ yen (43 triệu USD) – năm phần trong số đó được xuất sang Trung Quốc, nước nhập khẩu cá koi hàng đầu của Nhật Bản, tiếp theo là Hoa Kỳ và Indonesia.
NHỮNG GÌ XẢY RA VỚI XUẤT KHẨU CÁ KOI SANG TRUNG QUỐC?
Kể từ đợt bùng phát virus herpes cá koi ở Nhật Bản vào những năm 2000, nước này tiến hành cách ly bắt buộc 7-10 ngày cho tất cả các lô xuất khẩu, bao gồm sang Trung Quốc, để đảm bảo cá koi không bị bệnh.
Ban đầu, Trung Quốc có thỏa thuận xuất khẩu với tổng cộng 15 nhà nuôi cá cũng cung cấp dịch vụ cách ly, cho phép họ tránh quá trình cách ly riêng biệt tại một cơ sở khác. Nhưng Bắc Kinh đã để nhiều hợp đồng hết hạn theo năm. Bây giờ, Trung Quốc cũng không gia hạn hợp đồng cách ly trước xuất khẩu cuối cùng hết hạn vào ngày 30/10, theo các quan chức Nhật Bản cho biết.
Không gia hạn hợp đồng trên thực tế chấm dứt nhập khẩu cá koi từ Nhật Bản của Trung Quốc. Quan chức Cục Thủy sản Satoru Abe, phụ trách cách ly cá koi cho biết Trung Quốc không cung cấp bất kỳ lý do gì tại sao họ không thực hiện các bước cần thiết để tiếp tục vận chuyển cá koi.
LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC THẢ NƯỚC THẢI ĐÃ XỬ LÝ CỦA NHÀ MÁY ĐIỆN HẠT NHÂN FUKUSHIMA DAIICHI CHĂNG?
Mặc dù được đảm bảo an toàn từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, chính phủ Nhật Bản và nhà máy điện hạt nhân, Trung Quốc đã cấm nhập khẩu hải sản Nhật Bản ngay sau khi nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi bị sóng thần bắt đầu thải nước thải đã xử lý và pha loãng ra biển. Đã có mối quan ngại quốc tế về hải sản đánh bắt từ những khu vực Thái Bình Dương mà nước thải đã xử lý đang được thải ra, nhưng cá koi là cá nước ngọt và chỉ là cảnh quan, không phải thường được ăn.
Abe, quan chức kiểm dịch cá koi cho biết việc thải nước thải Fukushima không thể là nguyên nhân dẫn đến việc ngừng xuất khẩu cá koi, lưu ý rằng Trung Quốc vẫn cho phép nhập khẩu cá koi Nhật Bản trong hai tháng sau khi bắt đầu thải nước.
CÁC QUAN CHỨC NHẬT BẢN NÓI GÌ?
Các quan chức hàng đầu Nhật Bản cho biết Tokyo đã nộp các tài liệu cần thiết để thuận lợi cho việc gia hạn xuất khẩu cá koi trước thời hạn, và sẽ tiếp tục nỗ lực ngoại giao để giải quyết bế tắc. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Ichiro Miyashita nói với phóng viên rằng: “Cá koi là văn hóa, cơ bản khác biệt với hải sản, và tôi tin rằng nó không liên quan” đến việc thải nước thải đã xử lý của Fukushima Daiichi. “Nhưng Trung Quốc đã áp dụng biện pháp không có cơ sở khoa học, và chúng tôi cần lên tiếng và kêu gọi rút lại các thực tiễn thiếu tính hợp lý và làm méo mó thương mại.”
Thư ký trưởng Nội các Hirokazu Matsuno cho biết Nhật Bản sẽ tiếp tục tiếp cận các cơ quan Trung Quốc về việc thực hiện các bước cần thiết để khôi phục thương mại cá koi.
NHỮNG ĐIỀU GÂY CĂNG THẲNG KHÁC GIỮA NHẬT BẢN VÀ TRUNG QUỐC?
Hai nước có tranh chấp kéo dài hàng thập kỷ về quần đảo Đông Sa mà Nhật Bản kiểm soát và gọi là Senkaku, mà Bắc Kinh cũng tuyên bố chủ quyền và gọi là Điếu Ngư. Bắc Kinh luân phiên triển khai một bộ tứ tàu bảo vệ bờ biển thường xuyên vi phạm vùng biển do Nhật Bản tuyên bố xung quanh quần đảo, làm gia tăng căng thẳng với tàu tuần tra bờ biển và tàu đánh cá Nhật Bản.
Tokyo coi Trung Quốc là mối đe dọa an ninh chính ở khu vực và đang mở rộng đối tác quốc phòng với các nước khác ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương ngoài liên minh hiệp ước duy nhất với Hoa Kỳ. Nhật Bản cũng đang thúc đẩy tăng cường quốc phòng theo chiến lược an ninh quốc gia mới yêu cầu khả năng phản công bằng tên lửa tầm xa, phá vỡ nguyên tắc tự vệ sau chiến tranh.